Koroda seslerin esnek olması için neler yapmalı?

Temel Çözümlere Giriş: Hareket

Bazen, koroda veya bireysel olarak şarkı söyleyen bir kişide sesin katı olduğunu duyarız.
Elbette bunu duymanın ve çözüm üretmenin oldukça uzun bir süreç gerektirdiğini söylemem gerek.

Sürekli alıcı bir kulakla dinliyorsanız ve çözümler için araştırıyorsanız; zaman içinde duyuşunuzun ve çözüm üretme kabiliyetinizin geliştiğini gözlemlersiniz. Pedagogları bilir.

Ancak yine de karşınızda katı, sert bir ses olduğunda ne duyarsınız, ne hissedersiniz, ne görürsünüz ifade etmeye çalışayım:

-Çıkan seste her an çatlayacak korkusu vardır, hissedersiniz,

-Pozisyon ve gürlük endişesiyle özellikle de boyun veya yüz etrafında belli bir bölgede yoğunlaşmış, sert bir ses duyarsınız,

-İyi dinler ve gözlemlerseniz sesin bedende yeterince hareket etmediğini anlarsınız,

-Boyun ve yüz kaslarının dış görünümünde de gerginliği görebilirsiniz; özellikle yüzde ağız, yanak ve bakışlar rahatsız olduklarının belirtilerini verirler.

Böyle bir ses birlikte şarkı söylerken ya çok zor tınlar, ya tınlamaz. Karşıdan da tek olarak duyulur. Şu olabilir; kendisi gibi bir sesle tınlayabilir, ama bu da bizim konumuz değil.

Sesin diğer bir frekansla iletişime geçmesi, tınlaması için esnek olması gerekir.

Bu esneklik kaslarda olduğu kadar zihinde de olmalıdır. Eğer koro üyesi partisini bilme endişesi ile sadece kendi sesine odaklanıyorsa; kendi sorunları ile ilgilenirken çevresini, partisini ve tüm topluluğu dinleyemiyorsa bu da zihinsel katılıktır ve yine sesi etkiler.
Bunu da aşmanın tek yolu eseri çok iyi düzeyde öğrenmiş olmaktır.

Zihinsel katılığın çözümü net. Eser çok iyi düzeyde öğrenilecek, söylerken kişi bilincini açık tutacak.

Ancak sesteki katılığın çözümleri uzun, sabırlı bir yoldan geçiyor. Bu yolda farkındalıkla düzenli alıştırma yapmak ve özellikle bedensel hareketler eşliğinde ses alıştırmaları yapmak çok faydalı.

Bedensel hareketler eşliğinde ses alıştırmaları: 

Ses eğitiminde hareket desteğini meslektaşım Atilla Çağdaş Değer ile yıllardır uyguluyoruz. Çocuk, gençlik, yetişkin, amatör, müzik okulu öğrencileri gibi çok değişik yapıda korolarda, hep olumlu sonuçlar yaşadık. Ses eğitiminde hareket desteği, dünyada bireysel ve toplu ses eğitiminde pek çok usta tarafından kullanılıyor. Korolarına hayran kaldığımız şefler, etütlerinde mutlaka harekete yer veriyorlar. Biz, yaptığımız çalışmalarda ustalardan öğrendiklerimizi de kullanıyor, onları duruma göre çeşitlendiriyor, gereken sonuca yönelik dönüşümler yaratıyoruz.

Burada önemli bir detayı eklemek istiyorum; koro çalışmalarında başka bir şeften öğrendiğimiz alıştırma veya uygulamaları yaparken kimden aldığımızı çoğunlukla paylaşıyoruz. Bu etik olarak çok kıymetli; yaptığımızın işin yazılı olmaması, alıntı ve kaynak belirtmeyeceğiz anlamına gelmemeli. Bu bir kültürdür, değil mi?

Alıştırma esnasında hareket ne sağlıyor?

En başta, söyleyen kişinin stres odağını boyun ve yüz kaslarından başka kaslara çekerek doğal bir rahatlama ve esneme sağlıyor. Sesin belli bir noktada tıkanmasına engel oluyor, böylece ses bedende rahatça akıyor, hareket ediyor. Diğer yandan, sesin enerji potansiyelini de açıyor ve hedef noktaya ulaşmasını kolaylaştırıyor.

Bir örnek: Joyce DiDonato, Carnegie Hall, Master Class-2016

Usta, DiDonato'nun sosyal medyada çok dolaşan bir videosunu örnek olarak kullanmak istedim. Burada şarkıcıyı yönlendirirken yaptığı hareketlere dikkat ediniz. İlk hareketten itibaren...
Ne var bunda, "pek çok ses eğitimcisi bu hareketlerden yardım alır" diyeceksiniz? Doğrudur, ancak ustaların pek çoğu yaptığı yönlendirici hareketleri öğrencilerine de yaptırmaktadırlar. Nitekim  2.10' saniyede usta, döngüsel hareket yardımı ile şarkıcıda ses akışını rahatlatıyor.

Ayrıca, çalışmanın pek çok yerinde şarkıcıya "open" dediği yerlere dikkat ediniz, bu noktalar sesin tıkandığı, görece kilitli olduğu noktalar.
(Bu arada, buradaki tıkanıklık gerçekten çok iyi bir düzeyde tıkanıklık)

DiDonato bu küçük kilitleri, "release" (gerginliği serbest bırakmak) ve sesin sürekli hareket ettiği, ilerlediği telkinleriyle aşırtıyor genç şarkıcıya.

Korolarımızdan bir an; SFK - konser öncesi ses ısıtma - 2016

Katı olan, darbeye-güce dayanamaz ve kırılır. Esneklik için çaba göstermek, bedenimizin, kaslarımızın farkına varmak gerek. Bunu en başta kendime söylüyorum çünkü esnek olamadığım konular var. İnsan olmak güzel şey. :)

Koroda pek çok üye, alıştırma sırasında hareketlerin bedene ve ses esnekliğine olumlu katkılarına inanıyor. Dolayısıyla genel olarak bu alıştırmaları büyük keyifle uyguluyoruz. :) Ancak herkes hareketin faydasına aynı düzeyde inanmayabiliyor. Bu durum, hareketin anlamını yitirmesine yol açabiliyor; hareket işlevini yitirebiliyor. Bunu videodaki hareketlerden de gözlemleyebilirsiniz. Bazı hareketler sesle bütünleşik, bazı hareketler ise yapmış olmak için ile inanıyor arasında kalmış. :)

Bu sıklıkla karşımıza çıkan bir durum. Ancak üyelerimize bıkmadan anlatıyoruz.
Ve şef olarak ilk önce "en aptal görünen" biz oluyoruz.
Çünkü bu aptallık değil.
Çok işe yarayan bir yöntem. :)

https://www.facebook.com/gozde.gurun.1/videos/1773716786220633/

Saygun Filarmoni Korosu, 28 Ekim 2016
Cumhurbaşkanlığı Senfoni Orkestrası ile Adnan Saygun "Eski Üslupta Kantat" söylemeden önce,
ısınma sürecinden.